|
Üç İmparatorluk dönemi (Çince: 三國 pinyin: Sānguó, 220 - 280 ya da 184 - 280), 220'de derbeylerden Cao Cao (曹操 Cáo Cāo; 115 - 220)Cao Pi (曹丕 Cáo Pī; 187 - 226, taht: 220 - 226)'nin Batı Han Hanedanı (東漢 Dōng Hàn, 後漢 Hòu Hàn)'nın son imparatoru Xian di (獻帝 Xiàn dì; 181 - 234, taht: 189 - 220)'den tahtını teslim alarak Kuzey Çin'de Vey (魏 wèi veya 曹魏 cáo wèi; 220 - 265) hanedanını kurmasıyla başlayarak derbeylerden Liu Bei (劉備 Liú Bèi; 161 - 223, taht: 221 - 223)’nin bugünkü Sichuan (四川Sìchuān)’da kurduğu Şu (蜀 Shǔ veya 蜀漢 Shǔ Hàn) ile yine derbeylerden Sun Jian (孫堅 Sūn Jiān; 155 - 191)’nun oğlu ve Sun Ce (孫策 Sūn Cè; 175 - 200)'nin küçük kardeşi olan Sun Quan (孫權 Sūn Quán; 182 - 252, taht: 222 - 252) Güney Çin'de kurduğu Vu (東吳 Dōng Wú veya 孫吳 Sūn Wú) olmak üzere üç ülkenin güç mücadelesi yaşadındığı dönem.
Vey Hanedanı’nın yönetimini benimseyen vazirlerinden Sima Yi (司馬懿: Sīmǎ Yì)'nin torunu Sima Yan (司馬炎 Sīmǎ Yán; 236 - 290, taht: 265 - 290) Vey Hanedanının yerini kurulan Batı Jin Hanedanı (西晉 xī jìn, 265 - 316)'nın Vu Hanedanı'nı yıkmasıyla bitmiştir.
184'de günümüz Taoizm'inin kaynaklarından olduğu düşünülen ve Zhang Jiao (張角 Zhāng Jiǎo)’nun başlattığı Taipin dao (太平道)'ya dayanarak meydana gelen Sarı Türbanlılar isyanı (黃巾之亂 Huáng Jīn Zhī Luàn 184 - 205)'ı bu dönemin başlangıcı olarak sayan görüşler de yaygındır.
|
Çin Seddi
Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan dünyanın en uzun savunma duvardır. Kalıntıları Po Hay körfezinde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho nehrini ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.
Yapılış amacı
Çin'in Savaşan Beylikler döneminde (战国时代M.Ö.403~M.Ö.221), Çin seddinin temeli 20den fazla ayrı ayrı Krallık tarafından atılmıştı. Chu(楚国), Qi(齐国), Yan(燕国), Wei(魏国), Han(韩国), Zhao(赵国), Qin(秦国) Krallıkları birbirinden korumak için sınırlarında ilk setler inşa ettiler. Qin(秦国),Zhao(赵国),Yan(燕国) kralıkları ise XiongNu(匈奴), DongHu(东胡), LinHu(林胡), LouFan(楼烦)ın saldırılarını durdurmak ve ülkenin kuzey sınırlarını koruma amacıyla da inşa ettiler. Çin'in ilk İmparatoru Qin Shi Huang, burayı boydan boya aşılmaz bir savunma duvarıyla kapatmaya karar verdi. Bu devasa inşaata girişmekteki amacı konusunda tarihçiler farklı görüşler sürmüşlerdir. Bunlardan bazıları:
- Ülkenin sınırlarını Hunlara karşı savunmak.
- Uzun savaşlar sonunda yıktığı beyliklerin esir düşen yöneticilerini sürgün ve ağır işe sürerek cezalandırmak.
- Ülkeden kaçısları önlemek.
- Ülkenin tek yönetim altında birleştiğini içeriye ve dışarıya göstermek.
Qin Shi Huang M.Ö.221 yılında daha önceki krallıkların yaptırdığı duvarları birleştirerek uzattı. M.Ö.3. yüzyıldan M.S.17. yüzyıla kadar Çinliler seddi uzatmaya devam etmişlerdir. Seddi onaran ve savunma amaçlı kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368-1644) olmuştur.
Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 10.000 kilometreyi bulur. Bugün ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 3.000 kilometrelik settir. Ancak asıl inşaat, M.Ö.221 ile M.S.608 yılları arasında yapılmıştır.
Seddin kalınlık ve yüksekliği yer yer değişir. Sanılanın aksine Çin seddinin tamamı tuğlalardan oluşmaz. Bazı yerleri çok zayıf, kuvvetsiz maddelerden(kum, kerpiç) yapılmıştır ve bu duvarlar çok kısadır. Bu zayıf duvarların amacı devleti saldırılardan korumak değil kaçak düşmanı yavaşlatmaktır. Genellikle duvarın yüksekliği 4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre ve üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. Kalın olan yerlerin üzerinde atlar ve arabalar gidebilmektedir. Kalın duvarlar boyunca siperlik ve okçu delikleri vardır. 200 metrede bir gözetleme kulesi veya kale ve 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur. Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklara da rastlanır. Bazı yerlerde setler, kademeli savunmaya imkan verecek şekilde birkaç sıra halinde yapılmıştır.
Bu târihî yapı, 7 Temmuz 2007 tarihinde, Dünyanın Yeni Yedi Harikası'ndan biri olarak seçilmiştir.
|
Çince
Bu madde günlük dilde kullanılan Çince hakkındadır. Çin'de konuşulan Sinitik diller hakkında bilgi almak için bu maddeye bakınız.
Çince (Çince: 汉语 / 漢語, pinyin: hàn yǔ, diğer adları: 中文, 國文, 华文, 华语), Çin'de ve çevresinde yaşayan 1 milyardan fazla kişi tarafından konuşulan binlerce ufak dilin tümüne birden verilen addır ve bunlar tek bir dil sayılırsa, dünyada en çok kullanıcısı olan dildir.
Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince dili, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı "dilcik"lerden oluşmuştur. Bu yüzden Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu iddia edilir. En çok konuşulanı Mandarindir, ancak göçmen topluluklarında en çok Kantonca kullanılır. Bunun sebebi, göç eden Çinlilerin genelde güney kesimlerden olmasıdır.Bu dil,Altaydilleri'nin Çin-Tibet koluna dahildir.
Çin yazısı bu dile has bir yazı sistemidir. Bu sistemin 3500 yılı bulan bir tarihi vardır.
Çince karakterler
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Koyu yeşil:Resmî olarak geleneksel Çin yazı karakterlerin kullanıldığı bölgeler ( Tayvan、 Hong Kong, Makao)
Yeşil:Resmî olarak basitleştirilmiş Çin yazı karakterlerin kabul edildiği fakat fiilen geleneksel Çince karakterlerinin kullanıldığı bölge ( Malezya)
Çim rengi:Resmî olarak Çin yazı karakterlerinin kullanıldığı bölgeler (Çin kıtası, Singapur)
Açık yeşil:Resmî olarak Çin yazı karakterlerin kullanıldığı bölgeler. ( Japonya, Güney Kore)。
Sarı:Eskiden Çin yazı karakterlerin kullanılıp bugün kullanılmadığı bölgeler ( Vietnam, Kuzey Kore, Moğolistan).
Çin karakterlerinin tarihi gelişimi
Çin yazı karakterleri (Çince: 汉字 / 漢字; Pinyin: hànzì), günümüzde Çince, Japonca ve Korecenin yazılmasında kullanılan simgesel grafikler ya da logogramlardır. Bunlara Mandarin Çincesinde hànzì, Japoncada kanji, Korecede hanja ya da hanmun, Vietnamcada ise hán tự ya da chữ nho adı verilir.
Çin yazısının ilk örnekleri Çin'in Shang Hanedanlığı dönemine, yaklaşık MÖ 1600 yıllarına ait Fal Yazıtlarıdır. Çin karakteri daha sonra Çin dışında Doğu ve Güney Asya'da Kore, Vietnam ve Japonya'da kullanılmaya başlanmıştır. 20. yüzyılda Kuzey Kore ve Vietnam, Çin karakterini kullanmayı tamamıyla bırakmışlardır. Bugün Güney Kore ve Japonya'da ise bu ülkeler kendi yazım sistemlerini geliştirmiş olmalarına karşın Çin karakteri hâlâ kısmen kullanılmaktadır.
Çin yazı karakterler alfabeden farklı olarak ses belirtmek için kullanılmaz; bir tür resim yazısından türemiştir. Bu nedenle farklı dillerde değişik seslerle okunabilir; ancak anlam değişmez. Bu özelliği trafik işaretlerine benzetilebilir. Örneğin, DUR işareti farklı ülkelerde farklı şekillerde okunsa da (Stop, Halt, Arrete) anlamı hep aynıdır. Bu sayede, Çincenin yüzlerce farklı lehçesini konuşan Çinliler için tarih boyunca iletişimi kolaylaştıran bir araç olmuştur. Söz dizimi olarak Çinceden tamamen farklı dilleri konuşan Japonlar ve Koreliler ise temel dilbilgisi kurallarını öğrendikten sonra Çince Budist yazmalar gibi belgeleri okuyabilmişlerdir. Bu yönüyle Çin karakteri Uzakdoğu'da kültürel alışverişin temel taşıdır.
Çin'de 1956 yılından sonra Basitleştirilmiş Karakterler kullanılmaya başlanmıştır. Buna karşılık Tayvan, Hong Kong ve Macau'da hâlen Geleneksel Karakterler kullanılmaktadır.
Çin karakterinin tarihsel gelişimi
Arkaik |
Zhuanshu (Qin Hanedanlığı) |
Geleneksel karakterler |
Sadeleştirilmiş |
Pinyin |
Anlamı |
 |
 |
人 |
— |
rén |
insan |
 |
 |
女 |
— |
nǚ |
kadın |
 |
 |
子 |
— |
zǐ |
çocuk |
 |
 |
日 |
— |
rì |
güneş |
 |
 |
月 |
— |
yuè |
ay |
 |
 |
山 |
— |
shān |
dağ |
 |
 |
川 |
— |
chuān |
nehir |
 |
 |
水 |
— |
shuǐ |
su |
 |
 |
雨 |
— |
yǔ |
yağmur |
 |
 |
竹 |
— |
zhú |
bambu |
 |
 |
木 |
— |
mù |
tahta |
 |
 |
馬 |
马 |
mǎ |
at |
 |
 |
鳥 |
鸟 |
niǎo |
kuş |
 |
 |
龜 |
龟 |
guī |
kaplumbağa |
 |
 |
龍 |
龙 |
lóng |
ejderha |
Zamirler:
* 我: Ben (wo)
* 你: Sen (ni)
* 他 (dişil yazımı: 她): O (ta)
* 我们: Biz (women)
* 你们: Siz (nimen)
* 他们: Onlar (tamen)
Çin Dilleri
Vikipedi, özgür ansiklopedi - Bu madde Çin'de konuşulan Sinitik diller hakkındadır.
Günlük dilde kullanılan Çince hakkında bilgi almak için bu maddeye bakınız.
Çin dillerinin coğrafi dağılımı Çin dilleri[1][2] ya da Çin dil ailesi[3](Çince: 中国方言/中國方言 pinyin: zhongguo fāngyán; Çin bölgesel dilleri, ya da lehçeleri[4]), Çin'de yaşayan Hanlıların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil iki koldan birini oluşturmaktadır. Bunlar Sinitik diller olarak da adlandırılır. Dünyadaki 1 milyardan fazla kişinin anadili olarak kabul edilen Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı dialektlerden oluşmuştur. Çinliler bu dilleri dialekt teriminin karşılığı olarak kullandıkları fangyan (方言, bölgesel konuşma) terimi ile adlandırsa da, genelde dilbilimciler tarafından konuşma dili olarak Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu kabul edilir. Bu aileye dahil 14 temel dilden en çok kullanıcısı olanlar; Mandarin, Kantonca, Min ve Hakka'dır. [5]
Konuşma ve Yazı [değiştir]Çinliler yazı dili ile (wen, 文), ile konuşma dili (yu, 语) arasında kesin bir ayrım yaparlar. Konuşulan değişik Çin dillerini de fangyan, bölgesel lehçeler olarak tanımlarlar. Ancak dilbilimde kullanılan karşılıklı anlaşılabilirlik[6] kriterleri açısından yaklaşıldığında, bu lehçeler arasındaki farklar herbirinin farklı diller olarak değerlendirmelerine yeterlidir.[7] Tüm bu farklılıklara rağmen, yazı dili (漢字-Hanzi) neredeyse ortaktır. M.Ö. 3. yüzyıl'da ortaya çıkan ortak yazı dili, 20.Yüzyıl'da Mandarin dili esas alınarak yapılandırılmıştır. Hong Kong ve Tayvan'da kullanılan Çince karakterler geleneksel Çince karakterler esas alınarak yazılır.
Sinitik dillerin kolları [değiştir]Mandarin (guan, 官话/官話), Kuzey dili (北方話/北方话) olarak da adlandırılır. Yaklaşık 836 milyon konuşanı bulunmaktadır. Bu gruba dahil lehçeler Çin'in kuzey ve güneybatı bölgelerinde konuşulur. Günlük dilde Mandarin, ya da Çince olarak adlandırılan resmi dil Putonghua ile karıştırılmamalıdır. Wu 吴语/吳語, Jiangsu ve Zhejiang bölgelerinde 77 milyon kişi tarafından konuşulur. En yaygın lehçesi Şanğhayca'dır. Min dilleri (闽语/閩語), Fujian ve Tayvan ile birlikte Güneydoğu Asya'nın çeşitli bölgelerinde 60 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Bu lehçeler arasında Min Nan (güney Min), Min Dong (Doğu Min), Min Bei (kuzey) ve Min Zhong (orta) ayrı birer dil olarak değerlendirilir. Kantonca (Yue 粤语/粵語), Guangdong, Guangxi, Hong Kong, Macau, Güneydoğu Asya ve yurtdışındaki Çinli grupları arasında 71 milyon kişi tarafından yaygın olarak konuşulur. Genellikle Sinitik dil ailesine dahil 14 dil grubu bulunduğu kabul edilir,[8] bunlar: Çin dil ailesine dahil tüm diller tonlu dillerdir. Ancak kullanılan ton sayısı diller arasında büyük farklılıklar gösterir. Kuzey Çin'de kimi diller 3 ton kullanırken, Güney Çin'de konuşulan kimi dillerde 8 ya da 10 ton kullanılır.
|
|
|
 |

|
Duyuru panosu |
|
|
|
|
|
 |
 |
|